Κάπου πίσω από οθόνες υπολογιστών, στοίβες εγγράφων και ασφυκτικά deadline, οι φιλίες «της δουλειάς» παλεύουν συχνά να… αναβαθμιστούν σε φιλίες «κανονικές» και να αποκτήσουν ξεχωριστή θέση στη ζωή και την καρδιά μας. Τι παγίδες όμως μπορεί να κρύβει κάτι τέτοιο;
Οι εργοδότες και οι έρευνες τις… προμοτάρουν – η εμπειρία τις αποφεύγει. Κι αυτό γιατί όσο κι αν βαθιά μέσα μας θέλουμε να πιστέψουμε στο αγνό ιδεώδες της συναδελφικής αγάπης, τα χρόνια της (επαγγελματικής) αθωότητας έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Κακά τα ψέματα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει, αν όχι βιώσει, μια από αυτές τις ιστορίες όπου ο «κολλητός» στη δουλειά αποδεικνύεται εν μία νυκτί μετενσάρκωση του Μακιαβέλι. Οι λόγοι πολλοί, και οι τρόποι ακόμα περισσότεροι: ένα εμπιστευτικό πλην όμως καυστικό σχόλιο που κάναμε εις βάρος κάποιου και «διέρρευσε» στον λάθος άνθρωπο, μια ιστορία από το ροζ ή παρόν μας που κυκλοφορεί ως ψίθυρος στους εταιρικούς διαδρόμους, μια επαγγελματική διαφωνία που εξελίχθηκε σε χαρακώματα με χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Αποτέλεσμα; Να κλειστούμε στο καβούκι μας και να μην ξαναβγούμε ποτέ από αυτό παρά μόνο μετά το τέλος του ωραρίου – στην περίπτωση βέβαια που η τύχη είναι με το μέρος μας και αυτό εξακολουθεί να υπάρχει…
Γιατί θέλω να γίνουμε φίλοι;
Κοινώς, το πάθημα γίνεται μάθημα, όπως λέει και μια παλιά γνωστή παροιμία. Τι είναι όμως αυτό που παρά την πικρή εμπειρία του παρελθόντος, μας κάνει να αντιμετωπίζουμε το γραφείο ως… φυτώριο εν δυνάμει ή εν εξελίξει φιλιών, έστω και στο πίσω μέρος του μυαλού μας; Η αλήθεια είναι πως το εργασιακό περιβάλλον πληροί δυο βασικές προϋποθέσεις που ευνοούν σημαντικά την ανάπτυξη κοντινών σχέσεων όπως η φιλία – εφόσον φυσικά υπάρχει, σε πρώτο επίπεδο, μια σχετική χημεία, ένας συγχρωτισμός μεταξύ ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει η κοινή τριβή, που έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό σχέση με το χρόνο που περνάμε μαζί και τον οποίον μας τον εξασφαλίζει η καθημερινότητα. Και έπειτα, υπάρχει το κοινό βίωμα, που εν προκειμένω το εξασφαλίζει η αλληλεπίδραση και η συνεργασία που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η δουλειά που έχουμε αναλάβει να φέρουμε σε πέρας. Και οι δύο αυτές παράμετροι αποτελούν εξαιρετικά πρόσφορο έδαφος στο να εξελιχθεί μια επαγγελματική συναναστροφή σε φιλία γιατί η κοινή δράση που προϋποθέτουν αναδεικνύει τις αξίες που έχει καθένας μας στη ζωή του, το τι θεωρούμε σημαντικό, τη στάση μας απέναντι στα πράγματα. Και όλο αυτό μας δίνει την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πόσα από αυτά αντιλαμβανόμαστε με τον ίδιο τρόπο και πού βρίσκεται ο άλλος σε σχέση με εμάς και το αξιακό μας βαρόμετρο.
Τι πρέπει να προσέξω;
Ακόμα βέβαια και αν έχουμε τσεκάρει πως ο χάρτης αξιών βάσει του οποίου κινούμαστε είναι πάνω κάτω ο ίδιος, οι παγίδες που μπορεί να υπάρχουν – ακόμη και επάνω σε αυτόν – είναι πολλές. Και επικίνδυνες. Ο λόγος; Πως όταν οι ρόλοι μπερδεύονται συνήθως και τα όρια. Και αυτό είναι καταστροφικό, και για τη δουλειά και για τη φιλία. Όταν μια καλή επαγγελματική σχέση περάσει στο στάδιο της φιλίας, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο ένας από τους δύο να χάσει την αίσθησή του μέτρου και να ξεφύγει από τα όρια της συμπεριφοράς που του επιβάλλει ο εργασιακός του ρόλος – και που μέσα σε αυτά οφείλει να κινείται. Το να είναι, για παράδειγμα, κάποιος φίλος με τον προϊστάμενο του και να κάνει επίκληση της φιλίας του κάθε φορά που είναι ασυνεπής σε σχέση με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις κατάχρησης της φιλίας και παραβίασης των ορίων του εργασιακού ρόλου. Και αυτό δεν έχει σχέση μόνο με το γεγονός ότι το συγκεκριμένο παράδειγμα αφορά σε σχέση προϊσταμένου – υφισταμένου. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνει κάλλιστα και με ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια ιεραρχία, εάν π.χ. πρέπει να δουλέψουν μαζί ένα πρότζεκτ και ο ένας καταλήγει να κάνει μέρος της δουλειάς που αναλογεί στον άλλον, επειδή ο τελευταίος λειτουργεί με λιγότερο επαγγελματισμό απ΄ότι εάν έπρεπε να συνεργαστεί με οποιονδήποτε άλλον. Φιλία στη δουλειά λοιπόν δεν νοείται εάν δεν υπάρχει σεβασμός των ορίων και από τις δύο πλευρές. Και βέβαια, όταν μιλάμε για οριοθέτηση της συμπεριφοράς μας ανάλογα με τα όσα μας επιβάλλει ο εργασιακός μας ρόλος, αυτό μοιραία καθορίζει και τις προσδοκίες που πρέπει να έχουμε από τον άλλον σε επίπεδο ηθικής – με την ευρύτερη έννοια. Εάν π.χ. ο άλλος γνωρίζει για μια επικείμενη περικοπή μισθού μας, ή ακόμα και απόλυση και ο εργασιακός του ρόλος δεν του επιτρέπει να μας το γνωστοποιήσει νωρίτερα, το να του το ΄χρεώσουμε ως προδοσία είναι άδικο. Και σίγουρα ξεπερνά κατά πολύ τα όρια για τα οποία μιλήσαμε προηγουμένως.
Γι’ αυτό προσπαθήστε να προσδιορίσετε σαφώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο οφείλετε να κινείστε επαγγελματικά τόσο εσείς όσο και οι άνθρωποι με τους οποίους η ζυγαριά της σχέσης σας κλίνει περισσότερο προς τη φιλία και λιγότερο προς τη συναδελφικότητα και δώστε την της την ώθηση με τον τρόπο και στο χρόνο που «πρέπει». Γιατί μόνο έτσι και με το απαραίτητο ρίσκο θα δείτε εάν το ένστικτό σας, τελικά, σας οδήγησε σωστά.
Μέχρι που πρέπει να εκτεθώ;
Η φιλία, όταν αναπτύσσεται σε πλαίσιο επαγγελματικό, ενέχει τον κίνδυνο να αποδειχτεί… λυκοφιλία – με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό. Με ποιόν τρόπο μπορούμε να προστατευτούμε μέχρι να σιγουρευτούμε πως δεν θα βρεθούμε κάποια στιγμή αργότερα εκτεθειμένοι; Εχέγγυα σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ από τον άλλον με απόλυτους όρους. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε την ισοτιμία της σχέσης: προσπαθήστε να είστε σε εγρήγορση σε σχέση με την ποσότητα και την ποιότητα των πραγμάτων που μοιράζεται μαζί σας η άλλη πλευρά και φροντίστε να λειτουργήσετε ανάλογα, ώστε να μην εκτίθεστε μόνο εσείς. Είναι καλό να υπάρχει μια αμοιβαιότητα, ένα μοίρασμα της έκθεσης και των κινδύνων που συνεπάγεται αυτή. Φιλία άλλωστε δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτά. Και μάλιστα σε σχετικά «ισόποση δόση».Η φιλία, όταν αναπτύσσεται σε πλαίσιο επαγγελματικό, ενέχει τον κίνδυνο να αποδειχτεί… λυκοφιλία – με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό. Με ποιόν τρόπο μπορούμε να προστατευτούμε μέχρι να σιγουρευτούμε πως δεν θα βρεθούμε κάποια στιγμή αργότερα εκτεθειμένοι; Εχέγγυα σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ από τον άλλον με απόλυτους όρους. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε την ισοτιμία της σχέσης: προσπαθήστε να είστε σε εγρήγορση σε σχέση με την ποσότητα και την ποιότητα των πραγμάτων που μοιράζεται μαζί σας η άλλη πλευρά και φροντίστε να λειτουργήσετε ανάλογα, ώστε να μην εκτίθεστε μόνο εσείς. Είναι καλό να υπάρχει μια αμοιβαιότητα, ένα μοίρασμα της έκθεσης και των κινδύνων που συνεπάγεται αυτή. Φιλία άλλωστε δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτά. Και μάλιστα σε σχετικά «ισόποση δόση».
Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή
Το άρθρο «Φιλία και εργασία πάνε μαζί;» δημοσιεύτηκε στο Psychologies Magazine (Greek edition). Νο23, 96-97 τον Ιούλιο του 2012.
Κάπου πίσω από οθόνες υπολογιστών, στοίβες εγγράφων και ασφυκτικά deadline, οι φιλίες «της δουλειάς» παλεύουν συχνά να… αναβαθμιστούν σε φιλίες «κανονικές» και να αποκτήσουν ξεχωριστή θέση στη ζωή και την καρδιά μας. Τι παγίδες όμως μπορεί να κρύβει κάτι τέτοιο;
Οι εργοδότες και οι έρευνες τις… προμοτάρουν – η εμπειρία τις αποφεύγει. Κι αυτό γιατί όσο κι αν βαθιά μέσα μας θέλουμε να πιστέψουμε στο αγνό ιδεώδες της συναδελφικής αγάπης, τα χρόνια της (επαγγελματικής) αθωότητας έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Κακά τα ψέματα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει, αν όχι βιώσει, μια από αυτές τις ιστορίες όπου ο «κολλητός» στη δουλειά αποδεικνύεται εν μία νυκτί μετενσάρκωση του Μακιαβέλι. Οι λόγοι πολλοί, και οι τρόποι ακόμα περισσότεροι: ένα εμπιστευτικό πλην όμως καυστικό σχόλιο που κάναμε εις βάρος κάποιου και «διέρρευσε» στον λάθος άνθρωπο, μια ιστορία από το ροζ ή παρόν μας που κυκλοφορεί ως ψίθυρος στους εταιρικούς διαδρόμους, μια επαγγελματική διαφωνία που εξελίχθηκε σε χαρακώματα με χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Αποτέλεσμα; Να κλειστούμε στο καβούκι μας και να μην ξαναβγούμε ποτέ από αυτό παρά μόνο μετά το τέλος του ωραρίου – στην περίπτωση βέβαια που η τύχη είναι με το μέρος μας και αυτό εξακολουθεί να υπάρχει…
Γιατί θέλω να γίνουμε φίλοι;
Κοινώς, το πάθημα γίνεται μάθημα, όπως λέει και μια παλιά γνωστή παροιμία. Τι είναι όμως αυτό που παρά την πικρή εμπειρία του παρελθόντος, μας κάνει να αντιμετωπίζουμε το γραφείο ως… φυτώριο εν δυνάμει ή εν εξελίξει φιλιών, έστω και στο πίσω μέρος του μυαλού μας; Η αλήθεια είναι πως το εργασιακό περιβάλλον πληροί δυο βασικές προϋποθέσεις που ευνοούν σημαντικά την ανάπτυξη κοντινών σχέσεων όπως η φιλία – εφόσον φυσικά υπάρχει, σε πρώτο επίπεδο, μια σχετική χημεία, ένας συγχρωτισμός μεταξύ ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει η κοινή τριβή, που έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό σχέση με το χρόνο που περνάμε μαζί και τον οποίον μας τον εξασφαλίζει η καθημερινότητα. Και έπειτα, υπάρχει το κοινό βίωμα, που εν προκειμένω το εξασφαλίζει η αλληλεπίδραση και η συνεργασία που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η δουλειά που έχουμε αναλάβει να φέρουμε σε πέρας. Και οι δύο αυτές παράμετροι αποτελούν εξαιρετικά πρόσφορο έδαφος στο να εξελιχθεί μια επαγγελματική συναναστροφή σε φιλία γιατί η κοινή δράση που προϋποθέτουν αναδεικνύει τις αξίες που έχει καθένας μας στη ζωή του, το τι θεωρούμε σημαντικό, τη στάση μας απέναντι στα πράγματα. Και όλο αυτό μας δίνει την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πόσα από αυτά αντιλαμβανόμαστε με τον ίδιο τρόπο και πού βρίσκεται ο άλλος σε σχέση με εμάς και το αξιακό μας βαρόμετρο.
Τι πρέπει να προσέξω;
Ακόμα βέβαια και αν έχουμε τσεκάρει πως ο χάρτης αξιών βάσει του οποίου κινούμαστε είναι πάνω κάτω ο ίδιος, οι παγίδες που μπορεί να υπάρχουν – ακόμη και επάνω σε αυτόν – είναι πολλές. Και επικίνδυνες. Ο λόγος; Πως όταν οι ρόλοι μπερδεύονται συνήθως και τα όρια. Και αυτό είναι καταστροφικό, και για τη δουλειά και για τη φιλία. Όταν μια καλή επαγγελματική σχέση περάσει στο στάδιο της φιλίας, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο ένας από τους δύο να χάσει την αίσθησή του μέτρου και να ξεφύγει από τα όρια της συμπεριφοράς που του επιβάλλει ο εργασιακός του ρόλος – και που μέσα σε αυτά οφείλει να κινείται. Το να είναι, για παράδειγμα, κάποιος φίλος με τον προϊστάμενο του και να κάνει επίκληση της φιλίας του κάθε φορά που είναι ασυνεπής σε σχέση με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις κατάχρησης της φιλίας και παραβίασης των ορίων του εργασιακού ρόλου. Και αυτό δεν έχει σχέση μόνο με το γεγονός ότι το συγκεκριμένο παράδειγμα αφορά σε σχέση προϊσταμένου – υφισταμένου. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνει κάλλιστα και με ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια ιεραρχία, εάν π.χ. πρέπει να δουλέψουν μαζί ένα πρότζεκτ και ο ένας καταλήγει να κάνει μέρος της δουλειάς που αναλογεί στον άλλον, επειδή ο τελευταίος λειτουργεί με λιγότερο επαγγελματισμό απ΄ότι εάν έπρεπε να συνεργαστεί με οποιονδήποτε άλλον. Φιλία στη δουλειά λοιπόν δεν νοείται εάν δεν υπάρχει σεβασμός των ορίων και από τις δύο πλευρές. Και βέβαια, όταν μιλάμε για οριοθέτηση της συμπεριφοράς μας ανάλογα με τα όσα μας επιβάλλει ο εργασιακός μας ρόλος, αυτό μοιραία καθορίζει και τις προσδοκίες που πρέπει να έχουμε από τον άλλον σε επίπεδο ηθικής – με την ευρύτερη έννοια. Εάν π.χ. ο άλλος γνωρίζει για μια επικείμενη περικοπή μισθού μας, ή ακόμα και απόλυση και ο εργασιακός του ρόλος δεν του επιτρέπει να μας το γνωστοποιήσει νωρίτερα, το να του το ΄χρεώσουμε ως προδοσία είναι άδικο. Και σίγουρα ξεπερνά κατά πολύ τα όρια για τα οποία μιλήσαμε προηγουμένως.
Γι’ αυτό προσπαθήστε να προσδιορίσετε σαφώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο οφείλετε να κινείστε επαγγελματικά τόσο εσείς όσο και οι άνθρωποι με τους οποίους η ζυγαριά της σχέσης σας κλίνει περισσότερο προς τη φιλία και λιγότερο προς τη συναδελφικότητα και δώστε την της την ώθηση με τον τρόπο και στο χρόνο που «πρέπει». Γιατί μόνο έτσι και με το απαραίτητο ρίσκο θα δείτε εάν το ένστικτό σας, τελικά, σας οδήγησε σωστά.
Μέχρι που πρέπει να εκτεθώ;
Η φιλία, όταν αναπτύσσεται σε πλαίσιο επαγγελματικό, ενέχει τον κίνδυνο να αποδειχτεί… λυκοφιλία – με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό. Με ποιόν τρόπο μπορούμε να προστατευτούμε μέχρι να σιγουρευτούμε πως δεν θα βρεθούμε κάποια στιγμή αργότερα εκτεθειμένοι; Εχέγγυα σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ από τον άλλον με απόλυτους όρους. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε την ισοτιμία της σχέσης: προσπαθήστε να είστε σε εγρήγορση σε σχέση με την ποσότητα και την ποιότητα των πραγμάτων που μοιράζεται μαζί σας η άλλη πλευρά και φροντίστε να λειτουργήσετε ανάλογα, ώστε να μην εκτίθεστε μόνο εσείς. Είναι καλό να υπάρχει μια αμοιβαιότητα, ένα μοίρασμα της έκθεσης και των κινδύνων που συνεπάγεται αυτή. Φιλία άλλωστε δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτά. Και μάλιστα σε σχετικά «ισόποση δόση».Η φιλία, όταν αναπτύσσεται σε πλαίσιο επαγγελματικό, ενέχει τον κίνδυνο να αποδειχτεί… λυκοφιλία – με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό. Με ποιόν τρόπο μπορούμε να προστατευτούμε μέχρι να σιγουρευτούμε πως δεν θα βρεθούμε κάποια στιγμή αργότερα εκτεθειμένοι; Εχέγγυα σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ από τον άλλον με απόλυτους όρους. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε την ισοτιμία της σχέσης: προσπαθήστε να είστε σε εγρήγορση σε σχέση με την ποσότητα και την ποιότητα των πραγμάτων που μοιράζεται μαζί σας η άλλη πλευρά και φροντίστε να λειτουργήσετε ανάλογα, ώστε να μην εκτίθεστε μόνο εσείς. Είναι καλό να υπάρχει μια αμοιβαιότητα, ένα μοίρασμα της έκθεσης και των κινδύνων που συνεπάγεται αυτή. Φιλία άλλωστε δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτά. Και μάλιστα σε σχετικά «ισόποση δόση».
Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή
Το άρθρο «Φιλία και εργασία πάνε μαζί;» δημοσιεύτηκε στο Psychologies Magazine (Greek edition). Νο23, 96-97 τον Ιούλιο του 2012.
Ο ρόλος της ψυχικής υγείας στo πλαίσιo της εργασίας
Αναζήτηση
Πρόσφατα Άρθρα